Vücudun günlük işlevlerini yerine getirebilmesi için sağlıklı ve dengeli bir beslenme düzeni ile makro ve mikro besin ögelerine olan gereksinimin tam olarak karşılanması gerekir. Besinlerin yapısında yer alan protein, karbonhidrat ve yağlar makro besin ögelerini oluştururken mikro besin ögeleri ise vitamin ve minerallerdir. Vitamin ve mineraller düzenleyici işlev yaparak vücuttaki pek çok fonksiyonun yerine getirilmesi sırasında koenzim ve kofaktör olarak yardımcı rol oynarlar. Bu nedenle vitamin ve mineral gereksiniminin tam olarak karşılanmaması halinde insan sağlığı bozulur, vitamin ve mineral eksikliğine bağlı olarak çeşitli semptomlar ortaya çıkar. Eksiklik yerine konulduğunda bu belirtiler şiddetlenerek çeşitli ciddi hastalıklara yol açabilir. B grubu vitaminleri arasında yer alan B6 vitamini, besinlerde ve vitamin suplementleri içerisinde yer alan bir vitamindir ve piridoksin olarak da adlandırılır. B6 vitamininin hormonal sistem, sinir sistemi, bağışıklık sistemi ve kan üretimi gibi birçok alanda görevleri vardır. Besinlerle birlikte vitamin B6’nın vücuda yeterince alınmaması veya çeşitli hastalıklara bağlı olarak sindirim sisteminden vitamin emiliminin yeterli olmaması gibi nedenler sonucunda piridoksine olan gereksinim karşılanamayabilir. Bunun sonucunda piridoksinin görev aldığı günlük işlevlerin yerine getirilmesinde aksaklıklar oluşarak çeşitli komplikasyonlar görülmeye başlar
B grubu vitaminlerinden bir tanesi olan B6 vitamini (piridoksin), protein metabolizmasında koenzim olarak oldukça önemli görevleri bulunan ve nörotransmitterlerin sentezinde görev yapan bir suda çözünen vitamin türüdür. Piridoksin, besinlerin yapısında piridoksal ve piridoksamin olarak adlandırılan farklı formlarda da bulunabilir. Aktif olarak görev yapan şekli ise piridoksinfosfattır. Piridoksinin aktif formu olan piridoksal fosfata (PLF) dönüşebilmesi için magnezyum ve riboflavin (B2 vitamini) gibi kofaktörler gereklidir. Bu nedenle B6 vitamininin tam olarak kullanılabilmesi için bu kofaktörlerin de vücuda yeteri kadar alınması gerektiği söylenebilir. Hassas bir vitamin türüdür ve güneş ışığı, yüksek ısı, pişirme, bazik ortam gibi etkenlere maruz kalması halinde kolaylıkla bozularak işlevini yitirebilir. Dolayısıyla özellikle süt ve ürünleri, meyve ve sebzeler gibi taze olarak tüketilebilen kaynaklarının yeterli miktarda alınması, vitamine olan gereksinimin karşılanması açısından oldukça önemlidir.
B6 vitamini ne işe yarar?
B6 vitamini, insan vücudunda 100’den fazla biyolojik reaksiyonun gerçekleşmesi için gerekli olan bir mikro besin ögesidir. Beyin fonksiyonları üzerinde önemli etkileri bulunan B6 vitamini, sinirsel iletimi sağlayan nörotransmitterlerin üretimi için gereklidir. Bu görevine bağlı olarak bilişsel fonksiyonların yerine getirilmesi için piridoksinin yeterli miktarda alınması gerektiği söylenebilir. Proteinlerin ve glikojenin metabolizmasında görevleri bulunan B6 vitamini bu besin ögelerinin temel yapı taşlarına ayrıştırılarak vücutta kullanılmasına yardımcı olur. Bağışıklık sisteminin sağlıklı bir şekilde işlevini yerine getirebilmesi için gerekli olan proteinlerin sentezi için de B6 vitamini gereklidir. Bunların yanı sıra homosistein metabolizması ve sistein sentezi, kırmızı kan hücrelerinin üretimi gibi birçok görevleri bulunmaktadır.
B6 vitamini eksikliği belirtileri nelerdir?
B6 vitamininin eksikliği iki farklı durumdan kaynaklanabilir. Bunlardan ilki düzensiz veya dengesiz beslenme, düşük kalorili diyet uygulama ya da B6 vitamini içeriği yüksek olan besinlerin az tüketimi gibi nedenlere bağlı olarak vitaminin vücuda yeteri kadar alınmamasıdır. Diğer neden ise sindirim sistemini ve besin ögelerinin emilimini etkileyen herhangi bir hastalıktan kaynaklı olarak vücuda alınan besinlerden yeterli düzeyde yararlanılamamasıdır. Her iki durumda da ortaya çıkabilen B6 vitamini eksikliği birtakım belirtilerle kendini gösterir. En yaygın belirtiler arasında şunlar yer alır:
⦁ Kırmızı kan hücrelerinin üretimindeki azalmaya bağlı olarak kansızlık (anemi) gelişimi
⦁ Sürekli yorgunluk, halsizlik ve enerji düşüklüğü
⦁ Deri döküntüleri
⦁ Dudaklarda çatlama, ağız ve dudakların çevresinde kuruluk ve dökülmeler
⦁ Bağışıklık sisteminin zayıf olması, sık olarak geçirilen enfeksiyon hastalıkları
⦁ El, ayaklar ve parmaklarda uyuşukluk, karıncalanma hissi
⦁ Bebeklerde huzursuzluk ve sürekli huysuzluk
⦁ Hamilelikte görülen sabah bulantılarının aşırılığı
⦁ Bilinç bulanıklığı, konsantrasyon güçlüğü, unutkanlık gibi bilişsel sorunlar
Söz konusu belirtiler hafif düzeydeki vitamin eksikliklerinde hissedilebilir düzeyde olmayabilir. Vitamin eksikliğinin uzun süre devam etmesi ve tedavi edilmemesi halinde ise belirtiler şiddetlenerek günlük yaşamı etkileyecek boyutlara ulaşabilir. Yukarıdaki belirtilere ek olarak yapılan bazı bilimsel araştırmalarda B6 vitamini eksikliğinin kanser gelişimini kolaylaştırdığı sonucuna varılmıştır. Özellikle mide ve yemek borusu kanserlerinde B6 vitamini eksikliğinin bir tetikleyici faktör olabileceği üzerinde durulmakta olup bu konu hakkındaki bilimsel araştırmalar halen devam ettirilmektedir.
B6 vitamini faydaları nelerdir?
B6 vitaminin insan sağlığı üzerinde pek çok olumlu etkisi bulunmaktadır. Tüm bu olumlu etkilerden yararlanabilmek adına sağlıklı ve dengeli beslenme ile B6 vitamininin vücuda yeterli miktarda alınması gerekmektedir. B6 vitamininin insan sağlığı üzerindeki faydalarından en önemlileri şu şekilde sıralanabilir:
⦁ Beyin ve sinir sisteminin sağlığını korur, Alzheimer gibi nörolojik hastalıklara karşı korur.
⦁ Ruh halini iyileştirerek depresyon riskini azaltır.
⦁ Hemoglobin üretimine yardımcı olarak kansızlık (anemi) gelişimini önler.
⦁ Kadınlarda regl öncesi dönemde görülen premenstrual sendromun (PMS) hafifletilmesine yardımcı olur.
⦁ Damar sağlığını koruyarak kalp ve damar hastalıklarına karşı koruma sağlar.
⦁ Hamilelikte görülen mide bulantılarının azaltılmasını sağlar.
⦁ Kanserden korunmaya yardımcı olur.
⦁ Göz sağlığının korunması üzerinde etkilidir.
⦁ Romatoid artrit hastalığından kaynaklı inflamasyonun tedavi edilmesine katkıda bulunur.